درود بر شما ،  امروز یه مطلب راجع به سکه های هخامنشی براتون آماده کردم ، البته کامل نیست ، ولی عس می کنم تو یه مطلب دیگه کاملش کنم ، امیدوارم همین قدرش بتونه کمکتون کنه تا کاملش رو بخونین ، در مورد آقای کهلان و مطالبشون هم بگم که مطلب بعدی تارنما ، در مورد یکی دیگه از مطالب آقای کهلان هست که توی همون مطلب مطالب مربوط به ایشون رو ادامه می دم و اینجا چیزی نمی گم ، این رو هم بگم که ایشون یه معرفی نامه از خودشون برای بنده ارسال کردند که ابتدای مطلب بعدی نوشته میشه ، بهرحال امیدوارم ایشون نتایج ملاقاتشون با موبدان زرتشتی رو ، که خودشون هم از این ملاقات استقبال کرده بودند ، تو این تارنما به اطلاع سایر دوستان برسونیم . از ایشون خواهش می کنم که در صورت ملاقات ، نتیجه ملاقات رو برای بنده ارسال کنه تا به اطلاع سایر دوستان نیز برسونم ، خب دیگه سرتون رو درد نمیارم ، بریم سر اصل مطلب .

سکه های هخامنشی

در دوره هخامنشیان صنایع کوچک در ایران رشد نکردند ، زیرا تنها مشتریانی که می توانستند این قبیل صنایع را زنده نگاه دارند ، پادشاهان و بزرگان کشور بودند که بیشتر اوقات  کارهای خود را به هنرمندان خارجی سفارش می دادند . میناگران و حکاکان بابلی ها ، یا فینیقی ها بودند . احتمالا سکه های زمان داریوش را که در کارگاه های سارد ساخته می شدند و هخامنشیان به مصرف مبادلات با کشورهای تابعه خود در مدیترانه می رساندند و در خود ایران چندان بکار نمی رفت . این مسلم به نظر می رسد که نخستین پادشاهان هخامنشی ، سیروس و کامبیز (کوروش و کمبوجیه)، احتیاجی به ایجاد سکه مخصوص به نام خود نداشتند و از مسکوکاتی که آن وقت در آسیای صغیر در جریان بود  و در ایران هم با مبادله با مواد اولیه با اجناس ساخته شده بدست می آید رفع احتیاج می کردند . ظاهرا داریوش اول ، سازمان دهنده بزرگ امپراطوری ایران بوده است که ، برای نخستین بار مسکوک طلای خالص و تقریبا بدون عیار را که ما به نام دریک می شناسیم دست زده است . با وجود این بعضی گمان می کنند که این مسکوکات در داخل ایران به جریان گذاشته نشده اند ،‌ بلکه مصرف آنها پرداخت حقوق سپاهیان روزمزد و ذخیره خزانه و رفع احتیاج شهرهای کاروان روی بود که همیشه احتیاج زیادی به مسکوک داشتند . از این مسکوکات ، در یونان و آسیا کشف نشده است . مسکوکاتی که همراه با لوحه های طلا و نقره در دو صندوقچه سنگی که در گوشه ای از تالار پذیرائی کاخ اپادانا در تخت جمشید کشف شده از سارد و یونان بوده است .

ساختمان کاخ آپادانا را به زمانی نزدیک سال 515 پیش از میلاد نسبت می دهند .

این در صورتی ممکن است که قبول کنیم صفه قلعه بندی ، پیش از جلوس داریوش پسر ویشتاسب به تخت ایران ساخته شده باشد . در هر صورت در سال 515 ق.م هنوز اولین دریک ها زده نشده بودند و ما می توانیم گمان کنیم که مدت ضرب سکه داریوش اول سی سال هم کمتر بوده باشد .

خشایارشا شاه هم به نوبه خود سکه زده است . او هم مانند پدرش نکوشید تا سکه ها یش جنبه هنری به خود بگیرد . کمانداری که  «‌ ملوفور » می نامند ، همیشه به یک وضع در پشت و روی سکه دیده می شود که تاجی « Ciadaris » بسر دارد . بطوری که بیننده را به این فکر می اندازد که شاید کمان دار مزبور خود شاهنشاه باشد .

( Melophore تثریبا زانو زده و Ciadaris کنگره دار به سر دارد و لباسش را روی زانوی چپ بالا زده به دست چپ کمان ، و به دست راست نیزه کوتاهی گرفته است . )

کماندار روی سکه ، لباسی پوشیده به نام « کندیس » Candys ، که عبارت از نیم تنه گشادی است که گاهی به وسیله کمربند فشده شده . نوع این سکه در تمام مدت سلطنت این سلسله یک نواخت باقیمانده پشت آن به شکل بیضی و دارای فرورفتگی است ، به نام « مربع مجوف » که ضرب آن را آسان می کند . در اثر کشف چند دریک ، در یونان و همراه مسکوکات یونانی که تاریخشان قابل تخمین است ، گمان می برند که  این دریک ها منصوب به یکی از پادشاهان هخامنشی است . اما کاملا اطمینان به صحت این حدس نیست .

لوح های گلی که در بایگانی پرسپولیس بدست آمده و به خط آرامی نوشته شده که مربوط به حساب کارهای انجام شده است و محاسبه آن با  « شکل » Shekel واحد وزن قدیمی سامی است که در تورات هم نام برده شده و مبادله می شده ، مانند نان شراب ، گوسفند و غیره .

مختصر آن که در دوره هخامنشیان فعالیت پولی تقریبا منحصر به سواحل مدیترانه و برای مبادلات بازرگانی کشورهای بحری صورت می گرفته ، با وجود این دریک طلا و نقره هخامنشیان ، به علت خالص بودن فلز آن ، در همه جا با ارزش و مورد قبول بوده است .

منابع :

1 - هنر ایران ، اثر پروفسور آندره گدار ،‌ترجمه : دکتر بهروز حبیبی ،  انتشارات دانشگاه ملی ایران .

2 – باستان شناسی و هنر دوران تاریخی ماد ، هخامنشی ، اشکانی ، ساسانی ، اثر علی اکبر سرفراز – بهمن فیروزمندی ،‌  انتشارات عفاف .